Nijer Kendisine Ulusal Vatan Savunma Kurulu (CNSP) adını veren cuntanın 26 Temmuz’da gerçekleştirdiği darbe dünyanın gündemindeydi. Askeri darbeyle birlikte Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayına bağlı unsurlar tarafından gözaltına alındı. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Abdurrahmane (Omar) Tchiani, geçiş hükümetinin başına geçti.
5 SORUDA NİJER DARBESİ
Nijer Türkiye’deki gelişmelerin küresel ölçekte çeşitli etkilerinin olması beklenirken, küresel güçlerin Batı Afrika’nın bu küçük ülkesiyle neden bu kadar yakından ilgilendikleri merak konusu oldu. BBC’de yayınlanan bir makalede Nijer‘ daki darbe 5 soruda özetlendi.
TERÖR SÜRÜŞLERİNDE ARTIŞ
Son dönemde şiddetli saldırıların arttığı bölgede yer alan, Nijer Batı’nın nispeten istikrarlı bir devlet olarak gördüğü birkaç ülkeden biriydi. Ancak darbe ile işler değişti. Boko Haram ve IŞİD bağlantılı radikal terör örgütlerine karşı ülkede Fransız ve Amerikan üsleri bulunuyor. Darbeden sonra bu üslerin geleceği de tehlikedeydi. Mali ve Burkina Faso’daki darbelerin ardından radikal terör örgütlerinin akınının artması, Nijer için endişelerin artmasına neden oldu.
BÖLGEDEKİ DİĞER ÜLKELERDE ORDU DARBE OLABİLİR
Nijer’deki darbeyle birlikte batıda Mali’den doğuda Sudan’a kadar uzanan Afrika toprakları artık askeri rejimlerin kontrolüne girdi. Bölgedeki diğer ülkelerin orduları da iktidarı ele geçirme cesaretini toplayabilir. Bu endişe aynı zamanda ekonomik blok ECOWAS’ın, Nijer’in devrik Devlet Başkanı Bazum’un görevine iade edilmemesi durumunda neden cuntaya yaptırım uygulamaya karar verdiğini daha iyi açıklıyor. Bu atılım ABD, Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından desteklenmektedir.
RUSYA ETKİSİ ARTIYOR
Mali ve Burkina Faso’daki darbelerin ardından her iki ülke hükümetleri Rusya ile daha yakın ilişkiler kurdu. Nijer’deki askeri yönetimin de Wagner aracılığıyla Rusya ile yakınlaşması bekleniyor. Rusya, Bazum’un serbest bırakılması çağrısında bulunsa da, Moskova’daki hükümet destekli medya kanallarında darbe övgüyle karşılandı. Göstericiler darbeyi pekiştirerek Rus bayrakları salladılar ve eski sömürgeci güç Fransa’yı kınadılar. Rus paralı asker grubu Wagner’in Nijer’deki nüfuzunu genişlettiğine dair endişeler de var. Nijer komşularının izinden gider ve özellikle Rus paralı asker grubu Wagner’e yönelirse, bu daha şiddetli saldırılara, insan hakları ihlallerine ve maden sömürüsüne yol açabilir.
URANYUM SORUNU
Nijer ayrıca dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde 7. sırada yer alıyor. Dünya uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer, 311.110 mt uranyum rezervine sahip. Avrupa Birliği’nin nükleer ajansı EURATOM’a göre, Nijer geçen yıl AB’nin ikinci en büyük doğal uranyum tedarikçisiydi. Ayrıca ülke, Fransa’nın uranyum ihtiyacının yaklaşık yüzde 15’ini karşılıyor.
MÜLTECİ KRİZİ
Bazum hükümeti, göçmenlerin Akdeniz üzerinden akışını durdurmak ve yüzlerce göçmeni Libya’daki gözaltı merkezlerinde barındırmak için Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapıyor. Bazum aynı zamanda, Batı Afrika ülkeleri ile daha kuzeydeki ülkeler arasında önemli bir geçiş noktası olan ülkede insan kaçakçılarına karşı da önlemler aldı. Ancak askeri bir cunta altında, bazı Avrupalı ortakların, özellikle Fransa ve İngiltere’nin Nijer’e yardımı durduracaklarını söylemesinin ardından bu taahhütler sorgulanabilir hale gelebilir. Bunun göçmenlerin Avrupa’ya akışı üzerinde değerli bir etkisi olabilir.
